Na kogo pracownik może wziąć opiekę? Poznaj warunki zasiłku

Na kogo pracownik może wziąć opiekę?

Wbrew pozorom nie tylko na małoletnie dziecko!

W życiu każdemu może zdarzyć się sytuacja, w której konieczna jest nagła opieka nad bliską osobą – dzieckiem, współmałżonkiem, a nawet teściową. Jednak nie każda sytuacja uprawnia do jego otrzymania – kluczowe są tu zarówno stopień pokrewieństwa, jak i spełnienie określonych formalności.

Jednak rodzajów „opiek” jest kilka. Dziś przybliżymy opiekę nad chorymi członkami rodziny i dziećmi do lat 8.

Na kogo pracownik może wziąć opiekę?

W życiu każdemu może zdarzyć się sytuacja, w której konieczna jest nagła opieka nad bliską osobą – dzieckiem, współmałżonkiem, a nawet teściową. W takich przypadkach pracownik ma możliwość skorzystania z tzw. zasiłku opiekuńczego. Jednak nie każda sytuacja uprawnia do jego otrzymania – kluczowe są tu zarówno stopień pokrewieństwa, jak i spełnienie określonych formalności.

Kto może skorzystać z zasiłku opiekuńczego?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym – zarówno obowiązkowym (np. pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę), jak i dobrowolnym (np. zleceniobiorcy). Świadczenie wypłacane jest z ZUS i rekompensuje utratę dochodu w czasie, gdy pracownik opiekuje się chorym członkiem rodziny.

Warto zauważyć, że w przypadku zasiłku opiekuńczego nie mamy do czynienia z tzw. „okresem wyczekiwania”, czyli z czasem kiedy osoba podlega pod ubezpieczenie chorobowe, ale nie ma prawa do otrzymania zasiłku.

Na kogo można wziąć opiekę?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje w razie konieczności sprawowania opieki nad:

• dzieckiem do lat 8, w przypadku np. zamknięcia żłobka lub choroby niani,
• chorym dzieckiem do 14. roku życia – bez względu na to, czy dziecko wymaga hospitalizacji czy opieki domowej,
• chorym dzieckiem powyżej 14. roku życia lub innym chorym członkiem rodziny – w tym przypadku zasiłek przysługuje tylko wtedy, gdy nie ma innych domowników, którzy mogliby zapewnić opiekę.

Kto zalicza się do „członków rodziny”?

Zgodnie z przepisami, przez „członka rodziny” rozumie się:

• małżonek,
• rodzic,
• rodzic dziecka,
• ojczym,
• macocha,
• teściowie,
• dziadkowie,
• wnuki,
• rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat – pod warunkiem, że w czasie sprawowania opieki prowadzą to samo gospodarstwo domowe.

Oznacza to, że opiekę można wziąć nie tylko na dziecko, ale też np. na chorą żonę, ojca, teścia czy babcię – pod warunkiem, że mieszkają z pracownikiem i wymagają opieki.

Limit dni opieki na rok

Roczny limit zależy od wieku i sytuacji osoby, nad którą sprawowana jest opieka:

• 60 dni – jeśli opiekujesz się dzieckiem zdrowym do lat 8, lub dzieckiem chorym do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku,
• 30 dni – na dziecko z orzeczoną niepełnosprawnością pomiędzy 14 a 18 rokiem życia,
• 14 dni – na opiekę nad innymi członkami rodziny i dziećmi powyżej 14 lat.

Limity są wspólne na wszystkich członków rodziny i nie sumują się osobno na każdą osobę. Oznacza to, że biorąc opiekę na dziecko powyżej 14 lat i na swojego dorosłego rodzica czas opieki nad obydwojgiem może maksymalnie wynosić 14 dni w roku, a nie 28 dni.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.

Do w/w limitów nie wlicza się dodatkowy zasiłek opiekuńczy, o którym mowa poniżej.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Poza powyższymi sytuacjami istnieje jeszcze jedna, która ma osobny limit. Mowa o zasiłku opiekuńczym w w czasie pierwszych 8 tygodni po porodzie, gdy matka, pobierająca zasiłek macierzyński, nie jest w stanie opiekować się dzieckiem. Może z niego skorzystać drugi rodzic lub bliska osoba mająca sprawować opiekę nad dzieckiem.

Mowa o sytuacjach, gdy matka:

• znajduje się w szpitalu lub w placówce leczniczej i nie może opiekować się dzieckiem,
• ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o niepełnosprawności i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie opieki,
• porzuciła dziecko.

Jaka jest wysokość zasiłku opiekuńczego?

Tak jak w przypadku standardowego zwolnienia chorobowego wysokość zasiłku wynosi 80% podstawy wymiaru. Wypłaca się go nie tylko za dni robocze, ale też za dni ustawowo wolne od pracy.

Jakie dokumenty są wymagane, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy?

1. Uzyskać elektroniczne zwolnienie lekarskie (e-ZLA) wystawione na osobę, nad którą sprawowana będzie opieka. Jeśli opieka jest sprawowana za granicą należy przedłożyć zaświadczenie lekarskie przetłumaczone na język polski (poza zaświadczeniami z Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, które nie muszą być tłumaczone).
2. Złożyć wniosek:
   • Z-15A – w przypadku opieki nad dzieckiem,
   • Z-15B – w przypadku innego niż dziecko chorego członka rodziny.

Gdy płatnikiem zasiłków jest pracodawca to Z-15A i Z-15B należy złożyć bezpośrednio do niego. Jednak gdy płatnikiem zasiłków jest ZUS to do niego trzeba złożyć wnioski (w tym celu można skorzystać z portalu eZUS).

Dodatkowo gdy płatnikiem zasiłków jest ZUS wymagane jest złożenie wniosków Z-3b, Z-3 lub Z-3a (w zależności od sytuacji). Jako biuro składamy te wnioski w imieniu naszych klientów.

W szczególnych przypadkach jak np. zamknięcie żłobka, czy dodatkowy zasiłek opiekuńczy, mogą być wymagane również inne dokumenty.

Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje?

Jak już wcześniej wspominaliśmy w przypadku zasiłku opiekuńczego nie ma okresu wyczekiwania. Ale to nie oznacza, że każdy w każdych warunkach może z niego skorzystać, trzymając się jedynie limitu dni.

Tymczasem jest szereg sytuacji, w których zasiłek opiekuńczy nie przysługuje. Są to na przykład:

• gdy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
• w okresie, w którym pracownik sprawuje opiekę przebywa jednocześnie na urlopie bezpłatnym lub urlopie wychowawczym,
• pracownik jest tymczasowo aresztowany lub odbywa karę pozbawienia wolności,
• pracownik wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z celem, co zostało stwierdzone w toku kontroli np. nie opiekuje się chorym członkiem rodziny.

Podsumowanie

Zasiłek opiekuńczy to bardzo często wykorzystywane uprawnienie pracowników, przedsiębiorców, jak również zleceniobiorców opłacających dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Umożliwia sprawowanie opieki nad bliskimi, którzy są chorzy lub z innych powodów wymagają opieki.